Ý chính trong bài:
- Bài viết giúp bạn nhận diện và kiểm soát những áp lực thường gặp trong dịp cuối năm.
- 8 nguyên nhân gây stress phổ biến, từ công việc, gia đình, tài chính đến cảm xúc, cùng với những lời khuyên hữu ích để bạn tận hưởng mùa lễ Tết trọn vẹn hơn.
- Dựa trên các nghiên cứu khoa học và lời khuyên từ chuyên gia sức khỏe tâm thần, bài viết cung cấp những giải pháp thiết thực để bạn chăm sóc sức khỏe tinh thần trong những ngày lễ.
Bạn sẽ làm gì khi “thời điểm tuyệt vời nhất trong năm” trở thành thời điểm khó khăn nhất? Tuy mùa lễ Tết mang đến nhiều niềm vui, nhưng nó cũng tiềm ẩn nguy cơ làm gia tăng stress, chồng chất lên cuộc sống vốn đã bận rộn và khiến các vấn đề sức khỏe tâm thần hiện có trở nên trầm trọng hơn.
Nếu bạn đang cảm thấy áp lực vì stress mùa lễ hội, bạn không hề đơn độc. Trong khi phim ảnh và mạng xã hội khiến ta cảm thấy dường như ai cũng tràn ngập niềm vui, thì số liệu lại cho thấy một câu chuyện khác. Theo một báo cáo được chia sẻ bởi Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA), 38% số người cho biết họ cảm thấy stress hơn trong các ngày lễ; chỉ có 8% cho biết mức độ stress của họ giảm xuống trong các ngày này.
Mẹo giảm stress trong dịp lễ
Điều gì khiến stress gia tăng trong các ngày lễ? Dưới đây là một số khó khăn phổ biến thường khiến chúng ta choáng ngợp vào thời điểm này trong năm, kèm theo đó là một số mẹo nhỏ giúp kiểm soát stress hiệu quả hơn trong mùa lễ hội.
1. Quá nhiều việc cần hoàn thành, nhưng lại quá ít thời gian
Dịp lễ Tết là thời điểm mà ai cũng muốn nghỉ ngơi, nhưng khối lượng công việc lại không vì thế mà giảm đi. Điều này có thể khiến bạn lo lắng về việc làm sao để vừa đảm bảo công việc, vừa nghỉ ngơi thoải mái. Đồng thời, bạn có thể thấy rằng lịch trình cá nhân của mình thậm chí còn dày đặc hơn bình thường, nào là dành thời gian cho gia đình, bạn bè, nào là phải chu toàn các phong tục, lễ nghi truyền thống. Tất cả những yêu cầu, đòi hỏi dồn dập này có thể khiến bạn cảm thấy choáng ngợp và stress vì không có đủ thời gian để hoàn thành mọi thứ. Chính những suy nghĩ đó có thể làm hỏng những khoảnh khắc thư giãn của bạn.
Mẹo kiểm soát stress trong công việc vào dịp lễ
- Tạm gác lại công việc (nếu có thể) vào dịp lễ để dành thời gian cho những khía cạnh khác trong cuộc sống có thể giúp tạo ra sự cân bằng giữa công việc và cuộc sống.
- (Nếu phải làm việc trong dịp nghỉ lễ) Hãy trao đổi trước với sếp của bạn về kế hoạch nghỉ lễ của bạn. Trao đổi xem liệu bạn có thể điều chỉnh khối lượng công việc hoặc sắp xếp thời gian làm việc linh hoạt, ví dụ như làm việc từ xa hoặc linh động thời gian trong kỳ nghỉ hay không.
- Hãy tận dụng tối đa thời gian của bạn. Để giải tỏa stress hiệu quả trong dịp lễ, hãy chú trọng ăn uống lành mạnh, dành thời gian tập thể dục và hạn chế rượu bia cũng như các chất kích thích. Đồng thời, hãy để ý xem bạn có đang lãng phí thời gian vào những việc vô bổ, không mang lại niềm vui hay giúp ích cho mục tiêu của bạn không, ví dụ như thói quen lướt mạng xã hội chẳng hạn. Cân nhắc đặt ra ranh giới cho những hoạt động này để có thêm thời gian làm việc hiệu quả và tận hưởng những khoảnh khắc cá nhân ý nghĩa hơn.
2. Giải quyết mâu thuẫn gia đình
Quây quần bên những người thân yêu có lẽ là niềm hạnh phúc lớn lao nhất trong những ngày lễ cuối năm. Hơn một nửa (53%) số người được khảo sát cho rằng thời gian dành cho gia đình là điều tuyệt vời nhất trong dịp này. Thế nhưng, những buổi tụ họp gia đình cũng có thể tiềm ẩn nguy cơ xảy ra xung đột.
Mối quan hệ gia đình phức tạp có thể khiến những người thân nảy sinh mâu thuẫn khi gặp nhau và làm ảnh hưởng đến bầu không khí vui vẻ của những buổi sum họp. Một số thành viên trong gia đình có thể không hợp nhau. Và stress trong dịp lễ có thể khiến mọi người dễ nổi nóng hơn một chút, đặc biệt là khi có khách ở xa đến chơi và ở lại lâu ngày. Ngay cả những buổi họp mặt gia đình vui vẻ cũng có thể gây thêm stress do tạo thêm nhiều việc cho những người tiếp đón hoặc phải đi xa để tụ họp.
Mẹo quản lý thời gian dành cho gia đình
- Đặt ra ranh giới. Dành thời gian cho bản thân và hạn chế các hoạt động có thể gây hại cho sức khỏe tinh thần của bạn. Bạn không nhất thiết phải ưu tiên sở thích của người khác lên trên nhu cầu của mình. Giao tiếp một cách tử tế và rõ ràng với những người thân về ranh giới của bạn.
- Đưa ra những lựa chọn phù hợp với giá trị của bạn. Bạn không thể kiểm soát người khác, nhưng bạn có thể kiểm soát phản ứng của mình. Hãy để các giá trị của bạn dẫn dắt bạn vượt qua các tình huống khó khăn.
- Tập chấp nhận. Khi chúng ta đối mặt với những tình huống khó, chúng ta có xu hướng ước mọi thứ hãy khác đi, và chính suy nghĩ này càng khiến ta thêm stress. Tập chấp nhận những gì chúng ta không thể kiểm soát sẽ giúp ta đối phó dễ dàng hơn với những cảm xúc khó. Nhớ rằng, chỉ vì bạn chấp nhận điều gì đó không có nghĩa là bạn tán thành hay thích nó – bạn chỉ đơn giản là thừa nhận thực tế như nó vốn có.
3. Vật lộn với việc quà cáp ngày Tết, áp lực tài chính và văn hoá tiêu thụ
Khi bạn cộng các chi phí như quà tặng, đồ trang trí, thức ăn và chi phí du lịch trong kỳ nghỉ, không có gì ngạc nhiên khi gần một nửa số người được khảo sát cho rằng vấn đề tài chính là nguyên nhân chính gây ra stress trong kỳ nghỉ lễ của họ. Áp lực có thể đè nặng đặc biệt lên phụ nữ, những người được kỳ vọng sẽ tạo ra những khoảnh khắc tuyệt vời (và thường tốn kém) cho gia đình trong dịp lễ.
Mẹo quản lý stress về tài chính trong các ngày lễ
- Lập ngân sách trước dịp lễ và tuân thủ nó.
- Luôn ghi nhớ các giá trị cốt lõi của bạn. Rất có thể, những điều thực sự ý nghĩa và đáng nhớ đối với bạn không nằm ở những món quà hay đồ trang trí hoành tráng, mà chính là khoảng thời gian bên những người thân yêu. Nhắc nhở bản thân về những giá trị này sẽ giúp bạn cảm thấy bình tâm hơn.
- Hãy hướng đến những truyền thống gia đình giản dị, không nhất thiết là vé tham dự sự kiện đắt đỏ hay những vật dụng cầu kỳ.
- Hạn chế tiếp xúc với quảng cáo và văn hoá tiêu thụ trên TV và các phương tiện truyền thông khác.
4. Vật lộn với những kỳ vọng
Giữa bộn bề công việc, gia đình, việc sắm sửa, rồi việc chuẩn bị đón khách hoặc du lịch, bạn có thể cảm thấy không còn chút thời gian nào để lo liệu những tiểu tiết trong ngày lễ mà bạn “đáng lẽ ra” phải làm. Tiến sĩ Joe Grasso, Giám đốc cấp cao về sức khỏe tâm thần tại nơi làm việc của Lyra, cho biết: “Phần lớn stress của chúng ta trong các ngày lễ có thể đến từ những điều ‘nên làm’ – tức kỳ vọng của chúng ta về việc kỳ nghỉ này như thế nào, chúng ta nên cảm thấy thế nào và chúng ta nên làm gì để ăn mừng”. “Nhưng thường thì những kỳ vọng đó lại khiến chúng ta lo lắng thái quá và thất vọng không đáng có khi mọi thứ không diễn ra hoàn hảo như mong đợi.”
Mẹo để tìm lại cân bằng
- Ưu tiên những điều quan trọng nhất đối với bản thân và nói không với những điều còn lại.
- Đặt ra những kỳ vọng thực tế. Kỳ nghỉ lễ “lý tưởng” trong tưởng tượng hiếm khi xảy ra. Thay vào đó, hãy tập trung vào những người và những giá trị quan trọng đối với bạn.
- Dành thời gian thư giãn và tập thể dục. Hãy thử hít thở sâu hoặc thiền định để đối phó với stress trong dịp lễ. Ngay cả việc thực hành tập trung hít thở trong thời gian ngắn cũng có thể tác động đáng kể đến mức độ stress của bạn.
- Lập kế hoạch và làm cho mọi thứ dễ dàng hơn cho bản thân trong tương lai. Dự đoán và đề phòng các khả năng có thể gây stress trong dịp lễ của riêng bạn. Ví dụ, nếu việc đi lại trong kỳ nghỉ khiến bạn stress, hãy lên lịch trình trước chuyến đi. Ta thường có xu hướng trốn tránh những điều gây ra nhiều căng thẳng cho bản thân. Mặc dù cách này có thể mang lại cảm giác dễ chịu tạm thời, nhưng cuối cùng, nó sẽ phản tác dụng và khiến chúng ta càng thêm stress.
5. Đau buồn và mất mát
Với một số người, mùa lễ hội từng ngập tràn niềm vui nay lại trở thành lời nhắc nhớ đầy đau đớn về những mất mát đã qua. Sự ra đi của người thân, tan vỡ mối quan hệ hay những mất mát khác có thể đã thay đổi vĩnh viễn không khí gia đình của một người trong những dịp lễ. Các hoạt động và truyền thống từng rất vui vẻ giờ đây có thể khơi dậy những ký ức đau buồn.
Mẹo vượt qua nỗi đau buồn trong dịp lễ
- Đừng ép buộc bản thân phải ăn mừng. Không sao cả nếu bạn không thực sự cảm nhận được tinh thần mùa lễ hội.
- Tránh so sánh kỳ nghỉ của bạn với kỳ nghỉ của những người khác, những người chưa trải qua mất mát tương tự.
- Nói với bạn bè và người thân về cách họ có thể hỗ trợ bạn trong dịp lễ này.
- Tìm các nhóm hỗ trợ trực tiếp hoặc trực tuyến dành cho những người đang phải đối mặt với nỗi đau mất mát, đồng thời cân nhắc việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia tâm lý.
6. Cảm thấy thất vọng
Có thể một năm đã qua không giống như những gì bạn hy vọng. Điều này có thể xuất phát từ những bất hòa trong gia đình, cảm giác cô đơn, áp lực về tiền bạc, những trắc trở trong sự nghiệp, hoặc do những nỗi thất vọng trong cuộc sống. Có thể mỗi mùa lễ đến nhắc nhớ bạn rằng một năm nữa đã trôi qua mà bạn vẫn chưa đạt được một thành tựu cụ thể nào đó mà bạn luôn mong mình đạt được. Hoặc có lẽ cuộc sống của bạn đã thay đổi quá nhiều kể từ mùa lễ năm ngoái, và bạn cảm thấy buồn bã hay có chút oán giận vì không thể có lại cuộc sống như xưa.
Mẹo để vượt qua nỗi thất vọng
- Thực hành lòng biết ơn. Ngay cả những hành động thể hiện lòng biết ơn nhanh gọn – như viết nhật ký biết ơn hoặc ghi lại những điều bạn biết ơn mỗi ngày – đã được chứng minh là làm gia tăng cảm xúc tích cực và cải thiện sức khỏe nói chung.
- Nhận ra khi nào bạn đang đánh giá thấp bản thân. Khi chúng ta mắc kẹt trong những suy nghĩ tiêu cực, chúng ta có xu hướng không nhận thấy những gì tốt đẹp đang diễn ra. Xác định những điều đang giúp ích cho bạn hoặc mang lại cho bạn niềm vui. Những thất vọng của bạn là có thật và chính đáng, nhưng chúng không nhất thiết định nghĩa toàn bộ trải nghiệm của bạn.
- Chọn những suy nghĩ giúp ích. Đôi khi các kiểu suy nghĩ của chúng ta trở nên cực đoan, điều này có thể khiến chúng ta cảm thấy tuyệt vọng, bất lực hoặc vô dụng. Hãy đưa một số suy nghĩ phổ biến nhất của bạn qua bộ lọc: Có đủ bằng chứng cho thấy suy nghĩ này là đúng không? Suy nghĩ này có giúp ích gì không? Nó có dẫn tôi đến bất kỳ hành động hữu ích nào không? Có cách nghĩ nào thấu đáo hơn, phản ánh đúng thực tế của tôi không?
7. Cô đơn
Một mùa được cho là mang mọi người đến gần nhau hơn có thể khiến một người cảm thấy cô đơn nếu họ không có người thân bên cạnh để ăn mừng, hoặc không đón chung những ngày lễ với mọi người xung quanh. Thêm vào đó, nhiều ngày lễ thường gắn liền với tôn giáo, nên việc không cùng tín ngưỡng cũng có thể khiến ta cảm thấy mình như người ngoài cuộc.
Mẹo để vượt qua cô đơn trong dịp lễ
- Hạn chế sử dụng rượu bia hoặc các chất kích thích khác là một cách để đối phó với stress và cô đơn trong kỳ nghỉ.
- Cân nhắc việc làm tình nguyện và giúp đỡ người khác. Nghiên cứu cho thấy, hoạt động tình nguyện chống lại sự cô đơn bằng cách khiến chúng ta cảm thấy gắn kết hơn với người khác.
- Hãy chủ động kết nối. Có thể nhiều người cũng đang cảm thấy cô đơn trong dịp lễ này, và bằng cách mở lòng, bạn có thể tạo dựng sự gắn kết cho chính mình và cho cả những người khác.
- Sử dụng công nghệ để kết nối với bạn bè và những người thân mà bạn không thể gặp trực tiếp.
- Nếu cảm giác cô đơn trở nên quá sức chịu đựng, đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia sức khỏe tâm thần.
8. Kiểm soát việc sử dụng rượu bia
Đối với những người đang phải vật lộn với việc sử dụng rượu bia hoặc đã từng như vậy trong quá khứ, áp lực phải uống rượu bia trong mùa lễ Tết có thể gây stress và thậm chí ẩn chứa nguy cơ tái nghiện.
Mẹo kiểm soát việc sử dụng rượu bia trong mùa lễ này
- Ý thức về những tác nhân dễ khiến bạn sa đà. Tự hỏi bản thân xem những tình huống, con người, tâm trạng hoặc suy nghĩ nào có thể khiến bạn uống rượu bia quá mức, vượt ngoài tầm kiểm soát của mình.
- Sử dụng mạng lưới hỗ trợ. Hãy tìm đến những người bạn tin tưởng để chia sẻ về dự định thay đổi thói quen sử dụng chất kích thích của mình và cho họ biết rằng bạn có thể cần hỗ trợ hoặc giúp đỡ để bản thân có trách nhiệm hơn.
- Lập kế hoạch để phòng tránh hoặc đối phó với những tình huống dễ khiến bạn sa đà. Ví dụ như gọi cho một người bạn hoặc thành viên gia đình đáng tin cậy, chuẩn bị sẵn một cái cớ (và phương tiện đi lại) để có thể rời đi sớm, hoặc luyện tập những gì bạn sẽ nói khi ai đó mời bạn đồ uống có cồn mà bạn không muốn nhận.
Bạn không đơn độc
Stress trong mùa lễ hội thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy khó khăn trong sinh hoạt ở nhà, tại nơi làm việc hoặc trong các mối quan hệ của mình, hãy liên hệ với chuyên gia sức khỏe tâm thần. Trị liệu, khai vấn và tham vấn có thể giúp kiểm soát stress trong các ngày lễ. Việc cần thêm sự hỗ trợ ngay bây giờ là điều bình thường.
Nhưng quan trọng hơn hết, dù bạn sử dụng phương pháp nào để giảm bớt áp lực trong dịp lễ này, hãy nhớ yêu thương bản thân và trân trọng những cố gắng của mình. Bạn đã làm rất tốt trong một thời điểm không hề dễ dàng.
Tác giả: Rachel Heston-Davis
Biên dịch: Thạc sĩ Tâm lý học Đào Thị Nguyên Hoàng
Biên tập: AGATE
Theo Lyra Health
Bình luận (0)