Ý chính trong bài:

• Cuộc sống có thăng có trầm, đó gần như là quy luật tất yếu. Các chuyên gia tâm lý cũng khẳng định rằng trải qua nhiều thăng trầm, cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên phong phú hơn.
• Có nhiều nguyên nhân sâu xa gây nên trạng tâm lý chán nản của chúng ta khi phải đối mặt với một ngày tồi tệ.
• Tuy nhiên, luôn có những cách có thể giúp gia tăng độ chấp nhận và khả năng đối diện với những ngày thử thách ấy. 

Có những ngày bạn cảm thấy như mình có thể chinh phục được cả thế giới và có những ngày bạn gần như không thể rời khỏi giường. Có chuyện gì xảy ra với bạn vậy? Tâm trạng thất thường có phải là dấu hiệu của một vấn đề nào đó không? Dĩ nhiên là không. Bạn không phải là một cỗ máy hay một con robot không thể phạm phải sai lầm. Bạn cũng là một con người. Bạn sẽ trải qua những ngày tươi đẹp lẫn những ngày tồi tệ.

Theo lẽ tự nhiên, khi bạn cảm thấy chán nản và không muốn làm gì, bạn sẽ tự có cách xoay xở. Đôi khi, lý trí sẽ xuất hiện và nhắc nhở bạn “Nào, cố gắng lên, bạn có việc phải làm mà”. Tuy nhiên, cơ thể bạn không phải lúc nào cũng nghe theo và trong những trường hợp này, bộ não của bạn có thể nói “Xin lỗi, hôm nay những nhiệt huyết, ham muốn và động lực vốn có của tôi đã cạn kiệt.”

Hãy yên tâm, việc thiếu năng lượng không phải lúc nào cũng do vấn đề sức khỏe. Tình trạng này cho thấy bạn đang bị mắc kẹt trong cảm giác chán nản và chưa thể thoát ra. Đó là sự kết hợp phức tạp của cảm xúc và diễn biến tâm lý. Nó bao gồm những suy nghĩ, cảm giác thể chất, mối quan tâm và nhiều loại cảm xúc khác nhau (thờ ơ, buồn bã, thất vọng,…).

Một lần nữa, chúng tôi muốn nhắc lại rằng việc bạn trải qua những ngày tồi tệ không đồng nghĩa với việc bạn mắc các chứng rối loạn. Đó không hẳn là trầm cảm, mà là dấu hiệu cho biết bạn không nên duy trì tình trạng này quá lâu. Những điều khó chịu này sẽ đến rồi đi. Chúng chỉ nên là những vị khách qua đường, gửi lại cho bạn một thông điệp, rồi nhường bạn lại cho những ngày tốt đẹp phía sau.

Những ngày tồi tệ

Thật kỳ lạ, các chuyên gia tâm lý học về động lực lại khẳng định rằng trải qua nhiều thăng trầm, cuộc sống của chúng ta sẽ trở nên phong phú hơn. Thực vậy, trải qua những khoảng thời gian mà bạn cảm giác như thể mình chinh phục được cả thế giới, và sau đó trải qua khoảng thời gian bạn thấy mình không làm được gì cả. Điều này có thể cho bạn nhiều bài học. Bài học đầu tiên là bạn không thể không mắc sai lầm và việc thỉnh thoảng chạm đáy là điều hoàn toàn bình thường.

Bạn sẽ hiểu rõ bản thân hơn khi biết lý do tại sao bạn thường cảm thấy thất vọng và điều gì ẩn sau sự chán nản của mình. Vấn đề là, chúng ta thường không thích những ngày khó chịu đó và ta có xu hướng chống lại chúng bằng cách cố gắng thoát khỏi chúng. Trên thực tế, nếu bạn không nhận ra bản thân đang phòng vệ, bạn có thể sẽ tự ẩn đi cảm xúc khó chịu của mình. Khi bạn chưa thật sự hiểu những cảm xúc khó chịu của bản thân, bạn sẽ không biết cách quản lý những sự thật ẩn giấu đằng sau chúng, những sự thật ngăn cản mong muốn chinh phục thế giới của bạn.

Vì vậy, khi không được nhận ra, những vấn đề này trở nên ăn sâu vào tâm trí và não bộ của bạn rơi vào một chu kỳ thăng trầm liên tục. Điều này rất dễ dẫn đến trạng thái bất lực, một biểu hiện của dạng trầm cảm kéo dài (dysthymia), bởi vì bạn có thể đã quen với việc thường xuyên cảm thấy bất lực rồi. Bạn phải cẩn thận.

Những ngày bạn không muốn làm bất cứ điều gì chỉ nên thỉnh thoảng xảy ra và hãy chắc chắn chúng không tái diễn. Đây là lúc bạn cần ngồi lại trò chuyện với chính mình và thực hiện một số biện pháp tự chăm sóc cảm xúc.

Tại sao bạn cảm thấy như vậy?

Vào những ngày bạn cảm thấy mọi thứ quá sức chịu đựng và áp lực nặng nề, bạn cảm thấy chán nản. Bạn có thể thử hàng ngàn cách để né tránh nó. Ngủ, đi dạo, xem tivi, nghe nhạc, gặp gỡ bạn bè, chơi thể thao… Tất cả những chiến lược này đều nhằm mục đích che giấu sự chán nản của bạn. Bạn giấu nó đi. Nhưng điều này cũng có nghĩa là bạn không giải quyết được nó.

Kết nối với nguồn gốc và nguyên nhân gây ra trạng thái tâm trí này là điều rất cần thiết. Vào những thời điểm khó khăn này, bạn có thể gặp phải những điều sau:

• So sánh xã hội. Theo một nghiên cứu do Tiến sĩ Tod Rogers đứng đầu tại Đại học Harvard thực hiện, chúng ta có xu hướng so sánh hiệu suất của mình (những gì chúng ta làm và những gì chúng ta đạt được hoặc sở hữu) với những người trong môi trường gần gũi nhất. Nếu bạn nhìn vào những gì người khác đã đạt được trong khi bản thân đang cảm thấy thua kém, điều đó sẽ nuôi dưỡng sự chán nản cũng như lòng tự trân trọng thấp (low self-esteem).
• Xu hướng nhìn thấy mặt tiêu cực của sự việc. Mặc dù có thể bạn không nhận ra nhưng bạn thường xuyên nhìn cuộc sống với góc nhìn tiêu cực. Nói cách khác, bạn chỉ nhìn thấy những khó khăn, vấn đề, sự không chắc chắn và những sai lầm mà bạn đã mắc phải. Đây là một trạng thái đau khổ triền miên.
• Ám ảnh bởi cái tôi cầu toàn và chỉ trích. Nội tâm của nhiều người trong số chúng ta có thể rất độc hại và nguy hiểm. Những cuộc đối thoại nội tâm được nuôi dưỡng dựa trên tính tự chỉ trích, tìm kiếm chủ nghĩa hoàn hảo tuyệt đối và không có chỗ cho những sai lầm.
• Những cảm xúc và nhu cầu bị bỏ bê. Chăm sóc cảm xúc của bạn là một hành động mang tính “dọn dẹp” về mặt tâm trí. Bạn làm những điều ngược lại một cách thật tinh vi. Bạn che giấu những gì gây tổn thương, khó chịu, thất vọng và khiến bạn tức giận. Bạn không nên trì hoãn giải quyết điều này.

Bạn có thể làm gì vào những ngày tồi tệ?

Bạn không thể giải quyết vấn đề bằng cách ra ngoài xem phim hoặc ăn uống say sưa. Những hành vi này sẽ không hữu ích về lâu dài. Thực tế, bạn không thể trốn tránh những ngày này, trước sau gì bạn cũng phải đối mặt và chấp nhận chúng. Hơn nữa, bạn phải cho phép mình khám phá những gì ẩn giấu đằng sau chúng và những gì bạn cần giải quyết.

• Chú ý đến những suy nghĩ và mối quan tâm của bạn. Đừng cố gắng thay thế những suy nghĩ tiêu cực bằng những suy nghĩ tích cực. Chiến lược đó không hiệu quả. Bạn phải cho nó hiện diện và tìm hiểu lý do. Hãy thử tìm hiểu xem chúng có logic không, có cơ sở hay không và bạn có thể làm gì để giảm bớt chúng.
• Kết nối với cảm xúc của bạn. Kết nối với những cảm giác mà cơ thể bạn đang trải qua. Ví dụ như giận dữ, buồn bã và sợ hãi. Các thực hành như thư giãn hoặc thiền định có thể hữu ích.
• Có một kế hoạch. Vào những ngày tốt lành, khi bạn cảm thấy mình có thể chinh phục được thế giới, hãy cho bản thân thời gian thư giãn và chậm rãi kết nối với bản thân. Sau khi tìm ra điều gì khiến bạn lo lắng và lý do khiến bạn cảm thấy như vậy, hãy lập một kế hoạch và một số mục tiêu ngắn hạn. Thiết lập các mục tiêu giúp bạn có động lực và dễ dàng đạt được. Bạn sẽ cảm thấy có hy vọng hơn, có khả năng kiểm soát cũng như đạt được mục tiêu bạn đã đặt ra. 

Cuối cùng, bạn có thể trải qua những ngày tốt đẹp và những ngày tồi tệ. Trên thực tế, bạn sẽ học được nhiều bài học từ những khoảng thời gian này và trở nên mạnh mẽ hơn. Vì lý do này, đừng sợ những ngày tồi tệ. Chúng chỉ đơn thuần là những nốt trầm xuất hiện trong dòng thời gian mà bạn phải chấp nhận, đối mặt và thấu hiểu. Tất cả những điều này đều rất đáng ghi nhớ.

Tác giả: Tâm lý gia Valeria Sabater
Biên dịch: Thạc sĩ Tâm lý học Trần Lâm Thuý Vy
Biên tập: AGATE
Theo Exploring Your Mind