Ý chính trong bài:
- Bài viết giúp bạn hiểu về khái niệm “Gratitude Fatigue” (Kiệt quệ lòng biết ơn) và cách để vượt qua nó.
- Khám phá các chiến lược để nuôi dưỡng lòng biết ơn đích thực, chấp nhận những cảm xúc không dễ chịu, và tìm thấy sự cân bằng trong cuộc sống.
- Dựa trên lời khuyên từ các chuyên gia tâm lý, bài viết cung cấp những giải pháp thiết thực để bạn sống hạnh phúc và trọn vẹn hơn.
Lòng biết ơn là một động lực mạnh mẽ. Nuôi dưỡng thái độ biết ơn có thể cải thiện sức khỏe tinh thần, thể chất và cảm xúc của chúng ta.
Nhưng đôi khi, thật khó để có thể cảm thấy biết ơn điều gì đó, đặc biệt là khi bạn đang phải đối mặt với nỗi đau buồn, các vấn đề sức khỏe, căng thẳng tài chính hoặc mâu thuẫn trong các mối quan hệ.
Nếu bạn cảm thấy khó khăn trong việc khơi dậy lòng biết ơn dù xung quanh là không khí lễ hội hân hoan và rộn rã, bạn có thể đang trải qua tình trạng mệt mỏi vì lòng biết ơn.
Mệt mỏi vì lòng biết ơn (Gratitude Fatigue) là gì?
Mệt mỏi vì lòng biết ơn là một dạng kiệt quệ về cảm xúc, xuất phát từ áp lực phải tỏ ra biết ơn, dù là từ bên trong hay bên ngoài, ngay cả khi cảm giác đó gượng gạo và không chân thật.
Mọi người có thể tự nhủ, “Mình không nên cảm thấy như thế này. Mình nên biết ơn vì những người khác còn khổ hơn mình,” hoặc tin rằng việc cho phép bản thân trải qua những cảm xúc khó như tức giận, buồn bã hoặc thất vọng khiến họ trở thành kẻ vô ơn. Tiến sĩ tâm lý học lâm sàng Breese Annable (Bắc Carolina) cho biết: “Cách suy nghĩ này phủ nhận những cảm xúc chính đáng, vốn cần được cảm nhận và xử lý.”
Việc liên tục ép bản thân phải tỏ ra biết ơn có thể khiến não bộ bị quá tải, đặc biệt là hệ viền (limbic system) và vỏ não trước trán (prefrontal cortex), những vùng chịu trách nhiệm xử lý cảm xúc và ra quyết định, Tiến sĩ Mary Poffenroth, nhà tâm lý sinh học và là tác giả của cuốn sách Brave New You, giải thích.
Điều này cũng có thể gây ra sự mâu thuẫn cảm xúc, khi mà cảm nhận bên trong không thống nhất với biểu hiện bên ngoài. Najamah Davis, một nhân viên xã hội lâm sàng được cấp phép ở New Jersey, cho biết: “Xung đột nội tâm này có thể làm tăng nồng độ cortisol và tăng cảm giác lo lắng, khi người ta phải vật lộn để dung hòa cảm xúc thực sự của họ với lòng biết ơn bị áp đặt.”
Mệt mỏi vì lòng biết ơn biểu hiện như thế nào?
Theo nhà tâm lý học Caitlin Slavens, các dấu hiệu phổ biến của tình trạng kiệt sức vì lòng biết ơn hoặc mệt mỏi vì biết ơn bao gồm:
- Tê liệt cảm xúc: Lòng biết ơn trở nên gượng gạo và thiếu chân thật – bạn thể hiện lòng biết ơn vì bạn thấy mình “nên” như vậy, không phải vì bạn thực sự cảm thấy thế.
- Kiệt sức về tinh thần: Thể hiện lòng biết ơn giống như một việc “phải làm”, chứ không còn mang lại niềm vui hay sự gắn kết.
- Tránh né cảm xúc: Khi những cảm xúc khó khăn xuất hiện, bạn có xu hướng phớt lờ chúng bằng cách kể ra những điều bạn biết ơn thay vì giải quyết chúng.
- Bực dọc: Bạn bắt đầu thấy khó chịu với những điều bạn “lẽ ra” nên trân trọng, cũng như bạn thấy bực bội với những người nhắc nhở bạn “phải biết ơn”.
- Tội lỗi và xấu hổ: Bạn cảm thấy day dứt, tội lỗi hoặc xấu hổ vì đã không thể cảm thấy biết ơn đủ nhiều, nhất là khi những cảm xúc đau đớn, chân thật đang trào dâng trong lòng.
Cách vượt qua tình trạng mệt mỏi vì lòng biết ơn
Bước đầu tiên là nhận ra rằng lòng biết ơn và những cảm xúc khó chịu có thể song hành cùng nhau. Tiến sĩ Gabrielle Schreyer-Hoffman, một nhà tâm lý học được cấp phép chuyên về lo âu và rối loạn ăn uống, cho biết: “Bạn có thể trân trọng những điều tốt đẹp, đồng thời vẫn cho phép bản thân đón nhận những cảm xúc và trải nghiệm không mấy dễ chịu”.
Dưới đây là một số chiến lược khác được chuyên gia đề xuất để nuôi dưỡng lòng biết ơn một cách chân thực đồng thời tôn trọng nhu cầu cảm xúc của chính mình:
- Cho phép có không gian cho cả những cảm xúc dễ chịu và khó chịu: Khi chúng ta phớt lờ những cảm xúc khó chịu, chúng không chỉ đơn giản biến mất. Tiến sĩ Annable nói: “Chúng thường trở nên mạnh mẽ hơn để đòi hỏi sự chú ý của ta, bất ngờ xuất hiện trở lại, hoặc khiến ta cảm thấy chai sạn và mất kết nối.” Bằng cách cho phép bản thân cảm nhận trọn vẹn mọi cung bậc cảm xúc, chúng ta tạo điều kiện cho hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm hoạt động cân bằng hơn, Tiến sĩ Poffenroth cho biết. Điều này giúp ngăn chặn sự kích hoạt quá mức các phản ứng với stress, đồng thời khai thác được những lợi ích của lòng biết ơn, cô nói thêm.
- Tập trung vào những điều cụ thể: Nhà trị liệu Katrina Gelazius tại Illinois gợi ý tập trung vào những điều nho nhỏ, cụ thể thực sự mang lại cho bạn niềm vui thay vì những điều mơ hồ hoặc chung chung. Ví dụ, “Tôi biết ơn chiếc chăn ấm áp đã giữ ấm cho tôi cả ngày.” nghe sẽ dễ cảm nhận và thật hơn là nói “Tôi biết ơn tất cả mọi thứ trên đời”.
- Hãy tìm ra cách phù hợp nhất với bạn: Mỗi người thể hiện lòng biết ơn theo một cách khác nhau. Với một số người, đó có thể là việc tự nhủ những lời tích cực hoặc viết nhật ký. Với những người khác, đó có thể là một cái ôm với người thân yêu hoặc tận hưởng một khoảnh khắc yên tĩnh một mình. “Hãy chọn cách làm mà bạn cảm thấy tự nhiên và ý nghĩa,” Tiến sĩ Schreyer-Hoffman chia sẻ.
- Cân bằng giữa lòng biết ơn và lòng tự trắc ẩn: Hãy đối xử tốt với bản thân khi bạn đang gặp khó khăn thay vì gượng ép sự tích cực độc hại. Gelazius chia sẻ: “Việc thừa nhận những khó khăn và trân trọng những điều nhỏ bé, đơn giản trong cuộc sống là hoàn toàn bình thường.” Ví dụ như: “Tuần này quả là một thử thách, nhưng tôi cảm thấy biết ơn vì luôn có gia đình bên cạnh ủng hộ.”
- Tạm nghỉ ngơi: Bằng cách cho phép bản thân tạm gác lại việc thực hành lòng biết ơn khi mọi thứ trở nên quá tải, bạn tạo ra không gian để kết nối với lòng biết ơn một cách chân thực hơn sau này, Tiến sĩ Annable nói.
- Đừng ngại tìm kiếm sự hỗ trợ: Biết ơn không có nghĩa là giả vờ mọi thứ đều ổn. Thay vì ép buộc bản thân nói lời cảm ơn để giảm nhẹ những khó khăn gặp phải, hãy cân nhắc việc chia sẻ những gì bạn đang trải qua với một người biết lắng nghe mà không phán xét, Slavens gợi ý.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng, lòng biết ơn không phải là làm lơ với những điều khó. Mà là trân trọng những gì ta đang có, đồng thời, cho phép bản thân có không gian để đối diện với những nỗi khổ, nỗi đau.
Tác giả: Noma Nazish
Biên dịch: Thạc sĩ Tâm lý học Đào Thị Nguyên Hoàng
Biên tập: AGATE
Theo Forbes
Bình luận (0)