26/01/2025
Đôi khi ta vô tình xem nhẹ cảm xúc của chính mình hoặc người khác, bạn có nhận ra?
Ý chính trong bài:
Sự công nhận về mặt cảm xúc (Validation) chính là việc ta xác thực cảm xúc của một ai đó qua quá trình giao tiếp, trong một tình huống và bằng hành động cụ thể. Nói cách khác, việc công nhận cảm xúc của một người có nghĩa là ta nhận ra, khẳng định và cho họ thấy những lo lắng, cảm xúc hay góc nhìn của họ là đáng trân trọng và hợp lý.
Xin lưu ý rằng, sự công nhận cảm xúc không đồng nghĩa với việc phải đồng tình về quan điểm. Trọng điểm là chúng ta thừa nhận, chấp nhận và tôn trọng những cảm xúc, suy nghĩ của đối phương mà không phán xét. Đây là một kỹ năng quan trọng để xây dựng nên những mối quan hệ chất lượng, cả với người khác lẫn với chính mình. Khi bạn có sự công nhận đối với bản thân cũng như với người khác, bạn đang lan tỏa tình yêu thương, sự thấu hiểu và chân thành.
Trong liệu pháp hành vi biện chứng (Dialectical Behavior Therapy – DBT) của trị liệu tâm lý, sự công nhận cảm xúc đóng một vai trò rất quan trọng. Đây là một bộ kỹ năng đặt trọng tâm vào việc giúp mọi người phát triển lòng thấu cảm, khả năng thấu hiểu và chấp nhận cảm xúc, suy nghĩ cũng như hành vi của chính mình và của người khác, giúp mỗi cá nhân phục hồi (healing) và trưởng thành về mặt cảm xúc, đồng thời xây dựng những mối quan hệ gắn bó sâu sắc. Sự công nhận cảm xúc thúc đẩy quá trình giao tiếp lành mạnh bằng cách giảm thiểu các cảm xúc khó và nâng cao chất lượng mối quan hệ do khả năng hạn chế những xung đột do hiểu lầm.
Dưới đây là một vài ví dụ về những câu nói thể hiện sự công nhận cảm xúc:
Ngược lại với sự công nhận cảm xúc là gì?
Nói một cách dễ hiểu, “phủ nhận” (invalidation) là hành động bác bỏ hoặc xem nhẹ cảm xúc, suy nghĩ và quan điểm của người khác. Hành động này giống như bạn đang nói với một người rằng, những gì họ cảm thấy là không chính xác, không quan trọng và không thể chấp nhận được. Điều này khiến họ thấy hoang mang và nghi ngờ bản thân. Trong một mối quan hệ, nếu một người liên tục phủ nhận cảm xúc của người kia như một cách để thao túng, đó có thể được xem là ngược đãi cảm xúc (emotional abuse). Sự phủ nhận kéo dài có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như giảm sút lòng tự trân trọng (self-esteem), trầm cảm, lo âu, khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ và mất khả năng đánh giá thực tế.
Có một số cách nói vô tình khiến bạn xem nhẹ cảm xúc của chính mình hoặc người khác, đặc biệt là khi họ đang buồn phiền hoặc đau khổ. Hãy cố gắng tránh những kiểu nói dưới đây:
Khác với những câu nói phủ nhận, những câu nói thể hiện sự công nhận cảm xúc sẽ truyền tải thông điệp rằng: “Tôi đang lắng nghe bạn. Tôi hiểu những gì bạn đang trải qua. Tôi không phán xét bạn. Và tôi quan tâm đến cảm xúc của bạn.” Không ai là hoàn hảo cả, và các mối quan hệ của chúng ta cũng vậy. Đôi khi, ta vô tình xem nhẹ cảm xúc của bạn bè và người thân. Tuy nhiên, quan trọng là ta nhận ra điều đó và điều chỉnh nó. Đó mới là cách thể hiện sự công nhận và tình yêu đích thực.
Dưới đây là 6 cấp độ công nhận cảm xúc theo DBT, giúp bạn củng cố mối quan hệ với mọi người xung quanh cũng như với chính mình.
1. Chú ý lắng nghe
Trong thế giới hiện đại, bận rộn ngày nay, việc hiện diện trọn vẹn và tập trung lắng nghe khi người khác nói có vẻ là một điều khá khó. Dù vậy, lắng nghe lại là bước rất quan trọng để thể hiện sự công nhận về cảm xúc đối với người khác. Chúng ta hiện diện bằng toàn bộ cơ thể của mình, hướng người về phía người đang nói đồng thời nhìn vào họ.
2. Phản hồi mà không phán xét
Để thể hiện sự công nhận với người khác hoặc với chính mình một cách chính xác, bạn cần hiểu rõ những gì họ đang nói. Thấu hiểu là bước quan trọng thứ hai của việc công nhận cảm xúc. Hãy trình bày lại những gì bạn nghe được và làm rõ để đảm bảo bạn không hiểu sai. Ví dụ, bạn có thể hỏi: “Mình hiểu như vậy có đúng không?” hoặc “Ý của bạn là như thế này phải không…?”.
3. “Lắng nghe” những điều không được nói
Ta cũng cần chú ý để hiểu được những biểu hiện phi ngôn ngữ của cả bản thân và của đối phương, chẳng hạn như ngôn ngữ cơ thể, nét mặt, cử chỉ, tác phong. Để thể hiện sự quan tâm, bạn có thể nói: “Nhìn nét mặt của bạn, hình như có chuyện gì đó không ổn?” hoặc “Tôi có thể thấy bạn đang rất đau lòng. Chuyện này hẳn là rất khó khăn đối với bạn.”
4. Những trải nghiệm trong quá khứ góp phần tạo nên con người chúng ta ở hiện tại
Không bao giờ có hai người giống nhau hoàn toàn. Mỗi người đều có những trải nghiệm, suy nghĩ và cảm xúc độc đáo của riêng mình.
5. Bình thường hoá cảm xúc
Khi ta thể hiện sự thấu cảm với cảm xúc của đối phương, ta có thể giúp họ hiểu rằng những gì họ đang cảm nhận là hoàn toàn bình thường, hầu hết mọi người cũng sẽ cảm thấy như vậy trong hoàn cảnh tương tự.
6. Hoàn toàn chân thành (Radical genuineness)
Khi bạn thực sự là chính mình và bạn hiện diện một cách trọn vẹn trong các tương tác với người khác, đó chính là lúc bạn thể hiện sự chân thành thật sự. Sự chân thành này sẽ vun đắp cảm giác an toàn, an tâm, được chấp nhận, không chỉ cho chúng ta mà còn cho chính mối quan hệ ấy.
Tác giả: Paula Durlofsky, Ph.D.
Biên dịch: Đào Thị Nguyên Hoàng – Thạc sĩ Tâm lý học
Biên tập: AGATE
Theo Psychology Today
Bình luận (0)