20/10/2023
Khi nào bạn nên tìm đến sự hỗ trợ từ Khai vấn, Tham vấn hoặc Cố vấn? Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá những điểm tương đồng, khác biệt và khi nào bạn nên sử dụng loại hình nào.
Ý chính trong bài:
Mặc dù chắc chắn có sự tương quan giữa Khai vấn (Coaching), Tham vấn (Counseling) và Cố vấn (Mentoring), nhưng cũng có những khác biệt và lợi ích rất đặc thù mà mỗi loại hình này đem lại. Không có loại hình nào tốt hơn các loại hình còn lại; chúng đều hữu ích tuỳ vào các tình huống, mục tiêu và nhu cầu nhất định. Trên thực tế, một số người sẽ tham gia vào cả 3 loại hình này cùng một lúc, và họ tìm thấy những điều lợi lạc theo cách của riêng mình.
Hãy bắt đầu bằng các định nghĩa về khai vấn, tham vấn và cố vấn.
Khai vấn (Coaching): Liên đoàn Khai vấn Quốc tế (ICF) định nghĩa khai vấn là “hợp tác với khách hàng trong một quá trình hiện diện, lắng nghe, đặt câu hỏi nhằm khơi gợi nhận thức, kích thích tư duy, sáng tạo, nhằm mục tiêu hỗ trợ khách hàng tối đa hóa tiềm năng cá nhân trong công việc và cuộc sống.”
Tham vấn (Counseling): Theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA), tham vấn liên quan đến việc “giúp những người có vấn đề về sức khỏe thể chất, cảm xúc và sức khỏe tinh thần cải thiện cảm nhận hạnh phúc, giảm bớt cảm giác đau khổ và giải quyết những khủng hoảng”. Các nhà tham vấn tâm lý cũng cung cấp dịch vụ “đánh giá, chẩn đoán và điều trị các triệu chứng tâm lý nghiêm trọng hơn”.
Cố vấn (Mentoring): Dịch vụ Giáo dục Thế giới (WES) đưa ra một định nghĩa hữu ích về cố vấn, đó là “mối quan hệ giữa hai người mà cá nhân có nhiều hơn về kinh nghiệm, kiến thức và mạng lưới kết nối chuyên nghiệp có thể truyền lại những gì họ đã học được cho một cá nhân có ít kinh nghiệm, là người “mới” trong một lĩnh vực nhất định.”
Từ các định nghĩa, thuật ngữ khai vấn, tham vấn và cố vấn đều liên quan đến mối quan hệ giữa các cá nhân, mặc dù trọng tâm của các mối quan hệ và cuộc trò chuyện này khác nhau.
Mỗi loại hình cũng có những điểm khác nhau từ việc cung cấp hướng dẫn và lời khuyên cụ thể ở, đến việc tạo điều kiện để cá nhân khám phá và suy ngẫm về bản thân. Mỗi kiểu mối quan hệ có mục đích khác nhau và sẽ phù hợp, hữu ích hơn trong một số tình huống cụ thể nhất định.
Điểm khác biệt là gì?
Bảng dưới đây tóm tắt một số những khác biệt chính giữa khai vấn, tham vấn, và cố vấn.
| Khai vấn | Tham vấn | Cố vấn | |
| Khung thời gian | Khung thời gian Một vài tháng đến một năm, hoặc lâu hơn. | Thường dài hạn, nhưng có thể thay đổi. | Thường dài hạn; có thể kéo dài đến vài năm. |
| Trọng tâm làm việc | Phát triển cá nhân trong chuyên môn công việc và cuộc sống | Chữa lành vết thương từ quá khứ. | Sự phát triển chuyên nghiệp. |
| Hướng thời gian | Hiện tại và tương lai. | Thường là quá khứ và hiện tại. | Hiện tại và tương lai. |
| Chi phí | Có phí. | Có phí. | Thường không có phí. |
| Bằng cấp | Chứng chỉ và chứng nhận được khuyến khích. | Yêu cầu về bằng cấp theo luật pháp* | Không có yêu cầu về chứng chỉ hoặc bằng cấp. |
| Chủ đề làm việc điển hình | Hiệu suất, năng suất, sức khỏe tinh thần, hiệu quả lãnh đạo và đạt được mục tiêu. | Sức khỏe tinh thần, lo âu, trầm cảm và tổn thương/ sang chấn. | Sự phát triển và tiến bộ trong sự nghiệp. |
| Thách thức | Ngành nghề chưa được quy định chặt chẽ; cần xác định rõ quá trình đào tạo và bằng cấp của Huấn luyện viên ngay từ đầu. | Vẫn tồn tại một số định kiến liên quan đến các vấn đề sức khỏe tinh thần. | Những người cố vấn ở cấp cao có thể quá bận rộn để đầu tư đủ thời gian vào việc xây dựng mối quan hệ hỗ trợ cho bạn. Hãy cân nhắc điều này trước khi nhờ ai đó trở thành cố vấn của mình. |
Ngoài khai vấn, tham vấn và cố vấn, một số người sử dụng hình thức Tư vấn (Consulting). Mặc dù khá tương tự nhưng sự khác biệt chính giữa nhà tư vấn và nhà khai vấn là các chuyên gia tư vấn chia sẻ chuyên môn của họ để giúp bạn đạt được một mục tiêu nhất định.
Các nhà tư vấn, ít nhất theo quan điểm truyền thống, thường được mời về tổ chức/công ty một cách rõ ràng để đưa ra câu trả lời dựa trên chuyên môn được xác định. Nhà khai vấn thì hướng dẫn bạn tìm ra câu trả lời của riêng mình để vượt qua những thách thức và đạt được mục tiêu của bản thân. Với các nhà khai vấn, giá trị mà bạn tìm kiếm được chính là kỹ năng và hiểu biết của họ trong cách làm việc với những người giống như bạn.
Lợi ích của việc khai vấn, tham vấn, và cố vấn
Chúng ta đã hiểu về một số khác biệt giữa khai vấn, tham vấn và cố vấn, hãy xem xét một số lợi ích mà mỗi hình thức này mang lại.
Lợi ích của Khai vấn
Nhà khai vấn là người ủng hộ bạn. Họ giúp bạn duy trì sự xuất sắc của mình, nhưng họ cũng để mắt đến bức tranh toàn cảnh. Một khai vấn viên hiểu rõ bạn đang cố gắng đi đến đâu và giúp bạn xác định các kỹ thuật và loại thực hành nào có thể không giúp ích cho sức khỏe cũng như hoài bão của bạn.
Một số lợi ích chính của khai vấn, bao gồm:
Lợi ích của Tham vấn
Giống như khai vấn, tham vấn cũng cung cấp cho bạn một không gian an toàn để cởi mở và khám phá những thách thức của bạn trong khi các nhà tham vấn đặt những câu hỏi sắc bén.
Một số lợi ích bổ sung của tham vấn bao gồm:
Lợi ích của Cố vấn
Có một người hướng dẫn (cố vấn) có thể đem lại nhiều lợi ích trong lĩnh vực cá nhân và chuyên nghiệp của bạn. Một người cố vấn luôn muốn bạn thành công. Họ có thể đưa ra hướng dẫn hoặc mở ra những kết nối chuyên nghiệp độc nhất thuộc về kinh nghiệm chuyên môn và mạng lưới nghề nghiệp của riêng họ.
Người hướng dẫn cũng được trải nghiệm cảm giác hài lòng và thỏa mãn trong công việc lớn hơn khi họ có cơ hội nuôi dưỡng sự nghiệp của người khác bằng cách chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của chính họ.
Khi nào nên tìm đến khai vấn, tham vấn hay cố vấn?
Khai vấn, tham vấn, và cố vấn đều có lợi theo những cách khác nhau, ở những thời gian và địa điểm khác nhau.
Khi nào nên Khai vấn?
Khi nào nên tìm đến tham vấn?
Khi nào nên tìm đến cố vấn?
Tổng kết
Giữa khai vấn, tham vấn và cố vấn có những điểm tương đồng nhất định. Tuy nhiên, cũng có những khác biệt quan trọng. Mỗi vai trò này đều độc đáo về tính linh hoạt và mạnh mẽ, là một kết nối quan trọng trong sự phát triển về mặt cá nhân và sự nghiệp của mỗi con người, tùy thuộc vào những thách thức bên trong và bên ngoài mà tại một thời điểm cá nhân phải đối mặt.
Tác giả: Yashi Srivastava
Biên dịch: Thạc sĩ Tâm lý học Đào Thị Nguyên Hoàng
Biên tập: AGATE
Theo BetterUp
Bình luận (0)