Khi bạn thiếu quyết đoán, bạn phát hiện bản thân bị mắc kẹt trong cảm xúc nghi ngờ – bất cứ khi nào bạn có một hoặc nhiều hơn một lựa chọn. Thực tế, bị mắc kẹt bởi sự tác động của việc thiếu quyết đoán có nghĩa là quyết định của bạn đưa ra không phù hợp với các giá trị mà bản thân theo đuổi, và những điều bạn muốn cũng như khao khát tại thời điểm đó.

Sự thiếu quyết đoán sẽ cản trở cuộc sống của bạn. Bởi vì cuộc sống có rất nhiều quyết định. Mỗi bước bạn đi, mỗi lựa chọn bạn đưa ra và mỗi kế hoạch bạn triển khai đều liên quan đến việc đưa ra quyết định.

Vốn ra quyết định là chuyện xảy ra hằng ngày nhưng vì sao thỉnh thoảng nó lại khó khăn đến vậy? Bạn có thể làm gì để ngừng thiếu quyết đoán?

Vì sao việc đưa ra quyết định lại khó khăn?

Đưa ra những quyết định quan trọng thường khó khăn và phức tạp. Đó thường là vì bạn không có tất cả thông tin bạn muốn hoặc số lượng thông tin quá lớn dẫn đến tình trạng thật sự rất khó để xử lý nó hiệu quả. Khi bạn nhận thấy có quá nhiều yếu tố không chắc chắn ảnh hưởng đến quyết định của mình, bạn sẽ rất khó đưa ra quyết định cuối cùng.

Ở một mức độ nào đó, quyết định cũng có nghĩa là từ bỏ. Suy cho cùng, khi bạn chọn một giải pháp, bạn sẽ từ bỏ các lựa chọn khác. Tuy nhiên, có thể bạn phát hiện ra rằng thật khó để từ bỏ và để mọi chuyện qua đi, vì thế bạn ở trong tình trạng tê liệt bởi việc không quyết đoán. Lắm khi, bạn lo lắng mình sẽ bỏ lỡ điều gì đó khi quyết định. Lúc này việc đưa ra quyết định thực sự khó khăn và bạn cần có thêm thời gian để suy nghĩ.

Ngoài ra còn có những lý do quan trọng khác có thể khiến bạn thiếu quyết đoán. Ví dụ:

• Cảm giác thiếu tự tin. Bạn biết rõ mình muốn làm gì nhưng lại không tin tưởng bản thân, nghi ngờ khả năng của chính mình và cảm thấy không an tâm với bản thân, những điều này cản trở bạn đưa ra quyết định.
• Chủ nghĩa hoàn hảo. Bạn thiếu quyết đoán có thể là do bị ám ảnh bởi việc đưa ra quyết định hoàn hảo, có thể là vì bạn không muốn thất bại hoặc bị đánh giá là thiếu sót. Điều này thường xuất phát từ việc được nuôi dưỡng trong một gia đình mà những sai lầm không được dung thứ.
• Sợ trách nhiệm. Đôi khi, bạn né tránh việc đưa ra quyết định vì không muốn phải chịu trách nhiệm khi mọi việc không như ý muốn. Do đó, bạn để người khác quyết định thay mình mà không nhận ra rằng bạn đang từ bỏ quyền kiểm soát cuộc sống của chính mình.
• Phó mặc cho số phận. Bạn để những yếu tố bên ngoài tác động lên cuộc sống, bạn để “số phận”, hoàn cảnh hoặc người khác quyết định thay mình. Vì thế, bạn né tránh đưa ra quyết định bởi vì bạn tin rằng bạn không kiểm soát được lựa chọn của mình khi bạn phó thác nó cho điều gì đó hoặc ai đó.
• Cực kỳ nhạy cảm. Những người nhạy cảm cao có xu hướng trải qua sự chật vật khi có những thay đổi lớn xảy ra. Để không rơi vào tình trạng này, họ cũng không muốn đưa ra những quyết định.

Quá trình đưa ra quyết định diễn ra như thế nào?

Bạn không thể đưa ra quyết định là khi quá trình đi đến quyết định rơi vào bế tắc, và bạn phát hiện bản thân đang mắc kẹt ở một trong số các giai đoạn sau đây:

• Nhận diện tình huống. Bạn đang cần phải đưa ra quyết định.
• Xây dựng mục tiêu. Bạn đang cố gắng giải thích bạn hy vọng kết quả đạt được là gì khi đưa ra quyết định và mục tiêu đó quan trọng với bạn như thế nào.
• Thu thập thông tin. Bạn đang ở trong quá trình thu thập để tìm ra nhiều thông tin hơn.
• Xác định các lựa chọn. Bạn cố gắng xác định những lựa chọn sẵn có mà bạn có thể chọn.
• Đánh giá các lựa chọn. Bạn cố gắng cân bằng ưu – nhược điểm của các lựa chọn dựa trên những mục tiêu mà bạn muốn đạt được.
• Đưa ra quyết định. Bạn cố gắng chọn phương án tốt nhất dựa trên đánh giá của riêng bạn.

Quá trình này có thể trở nên cực kỳ khắt khe và mệt mỏi, khiến bạn ngày càng khó đưa ra quyết định. Vì vậy, bạn có thể cố gắng và trì hoãn nó hoặc né tránh nó càng nhiều càng tốt.

Làm thế nào để ngừng thiếu quyết đoán?

Dưới đây là một số lời khuyên giúp bạn ngừng thiếu quyết đoán.

1. Đặt mục tiêu rõ ràng

Bạn thiếu quyết đoán có thể là do bạn không biết mình muốn đi đâu và chưa xác định rõ mục tiêu của mình. Tuy nhiên, nếu bạn không biết mình thật sự muốn gì, bạn sẽ không biết điều gì sẽ phù hợp với mình và điều gì không, cũng như quyết định nào là phù hợp nhất và quyết định nào không. Vì vậy, bạn phải làm rõ mục tiêu của mình trước khi đưa ra quyết định.

2. Buông bỏ cảm giác tội lỗi

Nếu muốn quyết đoán hơn, bạn nên ngừng cảm thấy tội lỗi về những quyết định sai lầm trong quá khứ. Khi bạn sợ thất bại và không muốn gặp lại cảm giác tội lỗi một lần nữa, bạn có thể sẽ tránh đưa ra quyết định.

Hãy nhớ rằng bạn không thể thay đổi quá khứ. Thay vào đó, hãy tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát và thay đổi quyết định tại thời điểm này.

3. Ngừng cảm thấy thiếu an toàn

Bạn thiếu quyết đoán có thể là do bạn thiếu cảm giác an toàn. Bạn cần giải quyết các vấn đề liên quan đến sự tự tin và lòng tự tôn ở bản thân.

Bạn hãy cố gắng quan sát những khuyết điểm và điểm yếu của bản thân để nhận ra điều nào khiến bạn cảm thấy bất an khi đưa ra quyết định.

4. Điều chỉnh tính cầu toàn của bạn

Nếu bạn quá cầu toàn, bạn thường khó đưa ra quyết định. Thật vậy, chủ nghĩa hoàn hảo quá mức có thể khiến bạn nghi ngờ hoặc không tin tưởng vào quyết định của mình.

Để khắc phục thái độ này, hãy cố gắng nhìn nhận tình huống ở một góc nhìn khác và lùi lại một bước để nhìn rõ những điều bạn đang làm.

5. Hãy tin vào chính mình

Bạn cần nuôi dưỡng sự tự tin, học cách chấp nhận và tin vào khả năng của chính mình. Bởi lẽ khi bạn để niềm tin phi lý của chính mình nói rằng bạn không có đủ những yếu tố cần thiết để thành công, bạn sẽ khó đưa ra được quyết định.

6. Tránh xa những người độc hại

Bạn có thể trở nên thiếu quyết đoán khi những người xung quanh hạ thấp quyết định của bạn, đặc biệt khi bạn rất quan tâm đến ý kiến của người khác. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng có thể xung quanh bạn có nhiều người độc hại, bạn hãy từng bước đưa ra quyết định để hạn chế ảnh hưởng của họ đến bạn.

7. Chịu trách nhiệm

Để ngừng thiếu quyết đoán, bạn phải cho mình cơ hội phạm sai lầm. Không phải lúc nào ta cũng chọn được phương án tốt nhất. Theo thời gian, đôi khi bạn lại nhận ra mình đã đưa ra quyết định tồi tệ nhất. Vậy thì đã sao? Trên thực tế, sẽ luôn có những chuyện mà ta cần phải chấp nhận và chịu trách nhiệm trước khi có thể giải quyết chúng.

Ngừng thiếu quyết đoán là chuyện không dễ dàng, nhưng bạn hoàn toàn có thể thay đổi được. Bạn có thể tìm đến những chuyên viên tâm lý đáng tin cậy, họ sẽ giúp bạn xác định nguồn gốc của sự thiếu quyết đoán. Đây là điều hết sức quan trọng. Tuy nhiên mọi quá trình chuyển hoá đều cần có thời gian và sự kiên trì, vì vậy đừng mất kiên nhẫn nếu quá trình thay đổi bản thân cần nhiều thời gian.

Theo Exploring Your Mind
Biên dịch: Trần Lâm Thuý Vy – Thạc sĩ Tâm lý học
Biên tập: AGATE