Được viết bởi Phóng viên đời sống Wendy Rose Gould.

Giữ cảm xúc trong lòng thường được xem là lựa chọn an toàn, nhưng đây không hẳn là cách sống lành mạnh. Cách tiếp cận này vô tình khiến chúng ta phớt lờ những nhu cầu đang cần giải quyết của chính mình (thậm chí khiến chúng trở thành một vòng lặp luẩn quẩn) và cản trở những kết nối lành mạnh với người xung quanh. Về lâu dài, thói quen kìm nén cảm xúc thậm chí có thể phản tác dụng theo những cách không ngờ tới.

Tại sao chúng ta có xu hướng giữ chặt cảm xúc trong lòng

Có không ít những tình huống thường ngày đưa chúng ta vào tình thế phải dồn nén những cảm xúc của bản thân. Chẳng hạn như: chúng ta phớt lờ những cảm xúc với mong muốn để mọi việc cứ thế trôi qua “êm đềm”, tự nhủ với bản thân sẽ xử lý chúng sau, cho rằng cảm xúc không đáng để bận tâm hoặc thường thấy hơn là việc che dấu cảm xúc để không gây mất lòng trong những mối quan hệ. 

Sau tất cả, lý do chính yếu khiến chúng ta có xu hướng kìm nén cảm xúc là vì đó là một lựa chọn dễ dàng và có vẻ an toàn hơn.

Tiến sĩ Tâm lý học Colleen Mullen cho rằng: “Việc chúng ta thường dồn nén cảm xúc của mình có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng dường như hầu hết đều bị chi phối bởi nỗi sợ bị tổn thương. Nỗi sợ đó khiến chúng ta phản ứng theo cơ chế tự bảo vệ cảm xúc. Việc kìm nén khiến chúng ta tưởng chừng như ta được an toàn về mặt cảm xúc.”

Bà cho biết thêm rằng trong quá trình lớn lên, một số người có thể đã học được rằng việc bộc lộ cảm xúc là không an toàn. Họ có thể đã trải nghiệm điều này theo nhiều cách khác nhau trong thời thơ ấu. 

Một số người có cha mẹ hay ngó lơ hoặc xem nhẹ cảm xúc của họ. Trong khi đó, một số khác có cha mẹ khiến họ cảm thấy sợ sệt hoặc bị đe dọa khi thể hiện cảm xúc thật của mình. Cũng có những trường hợp người con trong gia đình sớm nhận thức được việc cha mẹ chúng thường xuyên ở trong trạng thái mệt mỏi, quá tải và họ không còn đủ năng lượng để lắng nghe, nâng đỡ cảm xúc hay đáp ứng các nhu cầu của con.

“Những đứa trẻ này dần trưởng thành với sự ngột ngạt trong cảm xúc. Rốt cuộc thì, bất kì sự kìm nén hay tránh né thể hiện cảm xúc xuất phát từ nỗi sợ từng bị từ chối, từng bị bỏ rơi hoặc bị đánh giá tiêu cực”, Mullen chia sẻ.

Vì sao việc che giấu cảm xúc lại phản tác dụng?

Thoạt nhìn, kìm nén cảm xúc có thể được xem là một chiến lược đối phó hiệu quả tức thì, tuy nhiên cách làm này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chúng ta theo nhiều khía cạnh:

Tăng áp lực lên sức khỏe tinh thần 

Gạt bỏ cảm xúc trong thời gian dài ảnh hưởng đến sự tự tin của chúng ta. Theo thời gian, chúng ta có thể cảm thấy như không ai quan tâm đến nhu cầu hoặc mong muốn của mình, ý kiến ​​hay tiếng nói của chúng ta không đáng được xem trọng.

Nó cũng có thể khiến chúng ta căng thẳng, buồn bã hoặc lo âu. Trong một số trường hợp, chúng ta thậm chí có thể cảm thấy vô cùng tức tối và oán giận những người khác.

Làm tổn hại đến sức khỏe thể chất 

Tiến sĩ Mullen chia sẻ: “Có một số bằng chứng cho thấy việc kìm nén cảm xúc dẫn đến những căng thẳng về mặt  thể chất như tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, tim mạch hoặc các vấn đề về trí nhớ.”

Cản trở các mối quan hệ xã hội

Vun đắp các mối quan hệ xã hội là điều thiết yếu cho một hạnh phúc trọn vẹn. Suy cho cùng, chúng ta là những sinh vật có tính xã hội cực kỳ cao. Sẽ khó lòng có được những mối quan hệ sâu sắc nếu chúng ta không biết cách bày tỏ bản thân.

Shari Foos, MA, MFT, MS cho biết: “Kết nối với người khác có thể giúp cân bằng hệ thần kinh, mở rộng tầm nhìn, để từ đó bảo vệ chúng ta khỏi những sợ hãi và niềm tin sai lệch. Quan trọng nhất là nếu bạn không cởi mở và thành thật, làm sao đối phương có thể thấu hiểu bạn? Và họ không hiểu rõ về bạn, làm thế nào họ có thể yêu bạn như bạn vốn là?”

Dấu hiệu cho thấy bạn đang kìm nén cảm xúc

Trong một số trường hợp bạn cố tình kìm nén cảm xúc của bản thân, nhưng không phải lúc nào bạn cũng nhận ra điều này. Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy bạn không bộc lộ được trọn vẹn cảm xúc của mình:

• Có vẻ như người khác không hiểu bạn.

• Bạn dành thời gian cho người khác nhưng vẫn cảm thấy “trống rỗng”.

• Bạn có những triệu chứng cơ thể, chẳng hạn như: đau bụng hoặc các vấn đề về tiêu hóa, đau đầu, tim đập nhanh và căng thẳng.

• Bạn cảm thấy sự tức giận và thất vọng về người khác và những thứ xung quanh tích tụ trong bạn ngày càng nhiều.

• Bạn nảy sinh cảm giác oán giận người khác.

Nếu bạn cho rằng ai đó đang dồn nén cảm xúc, đây là những biểu hiện bạn có thể chú ý thấy:

“Để nhận ra ai đó đang kìm nén cảm xúc, bạn có thể dựa vào cách họ chọn từ ngữ, giọng điệu và ngôn ngữ cơ thể của họ. Một số cá nhân cũng có thể vô thức gập người vào trong, vặn tay, gõ ngón tay hoặc chân, đảo mắt hoặc lắc đầu,” Foos chia sẻ.

Foos cho biết thêm: “Khi được hỏi về những điều đơn giản như ‘Hãy cho tôi biết về bản thân của bạn’, họ có xu hướng trả lời qua loa rằng ‘tôi không biết’, cố gắng đổi chủ đề, kết thúc cuộc trò chuyện hoặc thậm chí rời khỏi phòng”.

Làm sao để cải thiện cách bộc lộ cảm xúc?

Việc bộc lộ cảm xúc không phải là bản năng. Đây là điều mà chúng ta cần rèn luyện và cố gắng để hoàn thiện. Theo thời gian, chúng ta có thể phát triển nhóm kỹ năng này để chuyển hoá và bộc lộ cảm xúc đúng cách. 

Theo tiến sĩ Mullen: “Một trong những cách hay nhất để thể hiện bản thân tốt hơn là chỉ nói những gì bạn thực sự cảm thấy.” Nghe có vẻ đơn giản nhưng để làm được như thế cần đến sự luyện tập bền bỉ. Hãy bắt đầu từ những việc nhỏ và tập trung vào những cảm xúc dễ chịu. Theo thời gian, bạn sẽ vững vàng hơn ở kỹ năng này.

Bạn có thể bộc lộ những cảm xúc tích cực như:

• “Tôi cảm thấy được yêu thương khi được bạn nấu cho bữa tối vào đêm hôm trước.”

• “Tôi hy vọng thứ Bảy tới bạn có thể giúp tôi một tay với dự án này.”

• “Tôi cảm thấy rất vui khi chúng ta làm việc này cùng nhau.”

Tương tự như thế, bạn cũng có thể bộc lộ những cảm xúc trung lập hoặc cảm xúc khó, như:

• “Đôi khi, tôi cảm thấy như bạn không lắng nghe tôi.”

• “Tôi cảm thấy thất vọng lắm khi bạn không đến giúp tôi được vào thứ Bảy.”

• “Tôi cảm thấy buồn lắm khi bạn quên mất ngày sinh nhật của tôi ”

• “Tôi thấy cũng hơi phiền và khó chịu vì phải đề cập đến chuyện này một lần nữa.”

Nhắn nhủ từ Agate…

Nếu đã đọc đến đây Agate nghĩ hẳn bạn cũng mong muốn có thể cải thiện cách bộc lộ cảm xúc. Khi học được cách bộc lộ cảm xúc phù hợp, bạn sẽ không cần phải kiềm nén chúng, bạn còn có thể biết cách lắng nghe và bày tỏ nhu cầu của bản thân một cách lành mạnh. Bên cạnh đó những mối quan hệ của bạn cũng được kết nối sâu sắc dựa trên sự thấu hiểu và ngôn ngữ yêu thương. Hãy thử áp dụng những mẫu câu bộc lộ cảm xúc mà Agate gợi ý ở trên ngay từ hôm nay nhé.