Tính dễ tổn thương (Emotional vulnerability) là cảm giác có thể bị tấn công hay tổn hại về mặt cảm xúc. Ví dụ như đối diện với những lời phán xét hoặc bị từ chối. Việc chấp nhận rủi ro bị tổn thương và sẵn sàng đón nhận những tổn thương này thật không hề dễ dàng. Khi làm được, chúng ta đang từng bước mạnh mẽ và trưởng thành hơn.

Tôi cảm thấy cực kì dễ bị tổn thương trong lúc hẹn hò. Là một người khuyết tật, dường như nguy cơ bị từ chối luôn phảng phất trong mỗi buổi hẹn. Tôi lo lắng, cảm thấy những khiếm khuyết của mình bị phơi bày, và tôi vẫn quyết định đến chỗ hẹn. Tôi ôm ấp tính dễ tổn thương của chính mình, vì mong muốn có được một mối quan hệ nghiêm túc, trong đó tôi được chấp nhận và yêu thương. Nếu không hẹn hò vì sợ bị tổn thương, tôi đã coi nhẹ những giá trị tốt đẹp và dập tắt những khát khao của bản thân. Điều này không khác gì việc đóng khung bản thân và giới hạn những điều có thể xảy ra trong cuộc đời.

Tôi cho rằng sự khó chịu và nỗi đau khi chấp nhận nguy cơ có thể bị tổn thương còn dễ chịu hơn rất nhiều lần nỗi đau của việc tự ngăn cản hay không cố gắng thử để đạt được điều mình mong muốn. Tôi chấp nhận rủi ro đáng có này. Tôi biết không có gì đảm bảo. Tôi có thể đặt bản thân mình vào tình thế bị từ chối, buồn bã và cứ lặp đi lặp lại như thế và có thể không tìm được một người bạn tâm giao. Mặc dù nghe có vẻ sáo rỗng nhưng tôi nghĩ quan niệm “chúng ta thường hối hận về những điều chúng ta chưa làm” có phần đúng. Ngay cả khi chúng ta không có được kết quả như mong muốn, việc thử hoặc cố gắng vẫn sẽ dễ chịu hơn. 

Con người có bản năng tự bảo vệ rất mạnh mẽ nhằm né tránh nỗi đau và việc bị tổn thương. Tuy nhiên, bị tổn thương là một phần của việc làm người. Chúng ta cần bỏ hết mọi khiên chắn để cho thấy con người thật của chính mình. Tôi biết điều này rất khó. Nhưng cho phép bản thân “được nhìn thấy” chính là chìa khoá để chấp nhận chính mình, xây đắp sự tự tin thực sự và những mối quan hệ có ý nghĩa, cũng như củng cố chất lượng cuộc sống toàn diện.

Tính dễ tổn thương là một phần không thể thiếu trong đời. Có rất nhiều điều đòi hỏi chúng ta cần chấp nhận khả năng bị tổn thương: thử một điều mới mẻ, chia sẻ một trải nghiệm khó khăn, bộc lộ cảm xúc. Nếu chúng ta luôn cố gắng phòng thủ, cuộc sống sẽ bớt phần viên mãn. Thay vì cố gắng kháng cự lại nguy cơ bị tổn thương, chúng ta có thể luyện tập việc chấp nhận với tâm thế điều này sẽ giúp chúng ta phát triển và khiến cuộc sống ta trở nên ý nghĩa hơn về lâu dài. 

Những lợi ích của việc chấp nhận tính dễ tổn thương

• Chúng ta được phép sống thật với chính mình thay vì cố gắng làm hài lòng người khác hoặc tập trung vào việc né tránh nguy cơ bị từ chối.
• Giúp xây dựng khả năng thấu cảm. Khi chúng ta gỡ bỏ những bức tường phòng vệ, khả năng chia sẻ cảm xúc và thấu hiểu của chúng ta sẽ gia tăng. 
• Việc nhận biết và bộc lộ cảm xúc sẽ cải thiện khả năng tự nhận thức và cảm nhận hạnh phúc từ bên trong.
• Thúc đẩy sự dũng cảm và khả năng tự phục hồi (resilience).
• Nuôi dưỡng những kết nối và các mối quan hệ bền chặt và hiệu quả hơn. 

Chấp nhận tính dễ tổn thương là một kỹ năng có thể luyện tập 

Dưới đây là một số chiến lược giúp bạn luyện tập chấp nhận tính dễ tổn thương: 

• Cho phép bản thân được là chính mình. Nhắc nhở bản thân rằng chúng ta đều là con người và đều không hoàn hảo. Một số câu “thần chú” bạn có thể lặp lại để động viên bản thân:

“Tôi là con người.”
“Không có ai hoàn hảo.”
“Tôi cho phép bản thân được là chính mình.”
“Tôi không cần cảm thấy có lỗi khi là chính mình.”
“Tôi là một con người phức tạp và không hoàn hảo một cách hoàn hảo.”

• Hãy luyện tập để những giá trị của bạn dẫn dắt thay vì sự lo lắng và băn khoăn. Nhắc nhở bản thân về những điều bạn thấy có giá trị và ý nghĩa trong cuộc đời. Hay nói cách khác, điều gì là “lý do” ẩn sau hành vi của bạn?
• Chủ động tìm hiểu về bản thân mình:

Những mong muốn, sở thích, nhu cầu, và quan điểm của bạn là gì?
Điều gì quan trọng nhất với bạn?
Khi nào bạn cảm thấy nhiều năng lượng nhất?
Khi nào bạn cảm thấy nhiều năng lượng nhất?

Suy nghĩ và tìm ra câu trả lời cho những loại câu hỏi này cho phép bạn nâng cao khả năng tự nhận thức và đưa ra những quyết định sáng suốt. Điều này sẽ giúp bạn tiến đến phía trước trong cả những lúc bạn cảm thấy không chắc chắn và bất an. Khi không hiểu bản thân đủ sâu, bạn có thể sẽ hành động vì nghĩ mình “phải làm”, thay vì dựa trên hệ giá trị của chính mình.

• Không phán xét và giữ thái độ tò mò đối với tất cả những cảm xúc của bạn. Thay vì sử dụng tông giọng phán xét và đánh giá với bản thân mình như: “Sao cứ lo lắng hoài vậy?”; “Tôi bị cái gì vậy?”; “Tôi không nên cảm thấy như thế này.”, hãy luyện tập một tông giọng không phán xét và đầy sự tò mò: “Hmm, mình đang cảm thấy lo lắng đây này. Vì sao nhỉ? ”
• Luyện tập thử những điều mới và có những trải nghiệm mới. Bạn hoàn toàn có thể bắt đầu từ những điều nhỏ thôi. Có điều gì bạn luôn muốn thử nhưng vẫn chần chừ vì sợ không thoải mái hoặc không chắc chắn?

Lòng dũng cảm không nằm ở chỗ luôn bình tĩnh và tự tin. Lòng dũng cảm được bồi đắp khi bạn thấy lo lắng nhưng vẫn quyết định hành động. Có điều gì quan trọng với bản thân mà bạn dám làm ngay cả khi bạn lo lắng hay không? Hãy tự hỏi bản thân: “Liệu tôi có đủ can đảm để thể hiện bản thân và cuộc sống của mình với những người xung quanh không?”

• Tập không bị bận lòng về những gì người khác nghĩ. Lo lắng về nhận định của người khác là bình thường. Nhưng khi chúng ta cho rằng người khác sẽ phán xét chúng ta nhiều hơn họ thật sự làm thì sự lo lắng này sẽ cản trở những hành vi có lợi. Hãy tự hỏi bản thân: “Tôi sẽ làm gì ngay lúc này nếu tôi không quan tâm người khác nghĩ gì?” và tập trung vào việc luyện tập hành vi này. 
  
• Luyện tập lòng tự trắc ẩn. Một lần nữa, bạn có thể áp dụng những câu nói sau:

“Tôi không hoàn hảo một cách hoàn hảo.”
“Tôi ổn.”
“Tôi là con người.”
“Tôi không cô đơn. Những người khác cũng có thể cảm thấy như vậy.”

Hãy chấp nhận khả năng dễ bị tổn thương của chính mình, xem nó có thể dẫn bạn đến những nơi nào. Biết đâu được, bạn có thể chạm đến một cuộc đời có ý nghĩa hơn?

Bài viết chia sẻ câu chuyện cá nhân và quan điểm của tác giả – Tiến sĩ Jennifer Caspari